बौद्ध धर्मातील दहा परमिता
बौद्ध धर्मात, "परमिता" म्हणजे "परिपूर्णता" किंवा "पारगमन" असा अर्थ होतो. दहा परमिता हे बौद्ध मार्गाचे दहा मुख्य गुण आहेत जे बुद्धत्वाकडे नेतात. हे गुण बोधिसत्वांना - जे इतर लोकांच्या कल्याणाचे काम करणाऱ्यांना - त्यांच्या मार्गावर प्रगती करण्यास मदत करतात. दहा परमिता खालीलप्रमाणे आहेत:
१. दान परमिता: दान
दान परमिता म्हणजे उदारता, लोकांना मदत करण्याची इच्छा, आणि त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्याची तयारी. हे भौतिक वस्तू, ज्ञान किंवा वेळ दान करण्याच्या रूपात असू शकते. दान करण्याचा हेतू इतर लोकांचा कल्याण करणे हा आहे, स्वतःच्या हितसंबंधाचा विचार न करता.
२. शील परमिता: नैतिकता
शील परमिता म्हणजे नैतिकता, नैतिक आचरण, स्वतःला आणि इतर लोकांना नुकसान न पोहोचवणे. यात पंचशील - हिंसा न करणे, चोरणे न करणे, चुकीचे बोलणे टाळणे, व्यसनांमधून दूर राहणे आणि चुकीच्या विचारांपासून दूर राहणे - याचा समावेश आहे.
३. क्षमा परमिता: क्षमाशीलता
क्षमा परमिता म्हणजे दुःख, क्रोध किंवा द्वेष यांना धरून न राहणे. क्षमाशीलता केवळ स्वतःलाच नाही तर इतर लोकांनाही सुलभतेने आतून मुक्त करते. क्षमाशीलता ही शिकण्याची प्रक्रिया आहे, ज्यात आपण संघर्षांना प्रतिक्रिया देण्याचे नवीन मार्ग शिकतो.
४. वीरिया परमिता: धीर
वीरिया परमिता म्हणजे प्रयत्नशीलता, शिथिलता नसणे, आणि लक्ष्याकडे जाण्यासाठी कठोर परिश्रम करणे. यामध्ये शारीरिक आणि मानसिक प्रयत्न करणे समाविष्ट आहे. धीर हा महत्त्वाचा गुण आहे कारण तो आपल्याला आव्हानांना तोंड देण्यास आणि आपल्या मार्गावर प्रगती करण्यास मदत करतो.
५. ध्यान परमिता: ध्यान
ध्यान परमिता म्हणजे सजगता, स्वतःच्या विचार आणि भावनांकडे लक्ष देणे, आणि आपल्या मनाला शांत करणे. नियमित ध्यान केल्याने आपण आपल्या मनाचा नियंत्रण मिळवू शकतो आणि जास्त स्पष्ट आणि सजग राहू शकतो.
६. प्रज्ञा परमिता: ज्ञान
प्रज्ञा परमिता म्हणजे ज्ञान, प्रबुद्धता, सत्य आणि वास्तवाची समज. यामध्ये बुद्धी, बुद्धिमत्ता आणि अंतर्दृष्टीचा विकास करणे समाविष्ट आहे. प्रज्ञा हे ज्ञान प्राप्त करण्याचे आणि दुःखाच्या मुळाचे कारण समजून घेण्याचे माध्यम आहे.
७. उपेक्षा परमिता: निरपेक्षता
उपेक्षा परमिता म्हणजे इच्छा आणि जोडणीपासून मुक्त होणे, ज्यामध्ये कोणत्याही गोष्टीशी जोडणी न करणे किंवा त्यांच्यासाठी व्यसनांना बळी पडणे याचा समावेश आहे. यामध्ये स्वतःच्या एगोलाचा विचार करणे, एखाद्या गोष्टीचा विचार करणे किंवा एखाद्याशी जोडणी करणे याचा समावेश नाही.
८. कौशल्य परमिता: कौशल्य
कौशल्य परमिता म्हणजे इतर लोकांना मदत करण्याची क्षमता, त्यांच्या गरजांना समजून घेणे, आणि त्यांना योग्य मार्गदर्शन करणे. यामध्ये सहानुभूती, करुणा, आणि इतर लोकांसाठी काळजी करणे यांचा समावेश आहे.
९. बला परमिता: शक्ती
बला परमिता म्हणजे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक शक्ती. ही शक्ती आपल्याला आव्हानांना तोंड देण्यास, आपल्या लक्ष्यांकडे जाण्यास आणि इतर लोकांना मदत करण्यास मदत करते.
१०. धृती परमिता: धीर
धृती परमिता म्हणजे धीर, धैर्य, आणि प्रतिकूलतेसमोरही शांत राहणे. धीर हे आपल्याला आव्हानांना तोंड देण्यास आणि निराशेपासून रोखण्यास मदत करते.
हे दहा परमिता आंतरिक गुण आहेत जे आपल्याला बुद्धत्वाकडे घेऊन जातात. त्यांचा सराव करून, आपण स्वतःला आणि जगाला सुधारण्यासाठी काम करू शकतो.
